Verpest

Ter inleiding: ‘Om deze blog kracht bij te zetten koos ik voor de Engelse vertaling van ‘verpest’. Twee woorden, waarvan het eerste woord begint met een F. Het tweede woord is ‘up’. Tussen het online zetten van mijn blog en het publiceren ervan op social media zit meestal een dag. Op het moment dat ik de blog wilde gaan publiceren kwam ik er achter dat deze van mijn website was verdwenen. Kennelijk was mijn woordkeuze ongepast en werd mijn blog, zonder enige vorm van waarschuwing of aankondiging, door mijn webhost verwijderd. Dus ik heb de oorspronkelijk Engelse titel vervangen door een Nederlandse titel. Hopelijk geeft deze korte inleiding de blog toch de kracht mee die ik bedoeld had.‘

Is de mensheid verpest? Die vraag ga ik in deze blog voor mezelf proberen te beantwoorden. Ik neig overigens naar een hardgrondig JA op deze vraag, dus je bent gewaarschuwd. Blue Monday, zogenaamd de meest deprimerende dag van het jaar is amper voorbij of ik heb de rest van het jaar al bijna afgeschreven. Vanochtend, bij gebrek aan inspiratie voor een blog, liet ik me verleiden tot het lezen van de ochtendkrant. De narigheid die ik met bakken over mij heen gestort kreeg, wakkerde mijn voornemen aan om vandaag maar eens een blog te wijden aan hoe beroerd we er als mensheid voor staan. 

En trouwens, voor wie het nog niet wist, Blue Monday is gewoon een verzinsel. Een marketingstunt om reizen te promoten. Er bestaat wel degelijk zoiets als winterdepressie, maar er is geen enkele wetenschappelijke basis dat er een bepaalde dag in het jaar bestaat die het meest deprimerend is.

Adam en Eva

De titel van deze blog roept bepaalde emoties op. Ik ga een poging doen om mijn kijk op de mensheid met je te delen en het is niet echt een sprookje. De ellende begon al toen Adam en Eva van de boom met verboden vruchten hadden gesnoept en uit het aardse paradijs werden gebonjourd. Tot dat moment kwamen Adam en Eva niets tekort. En toch konden ze het niet laten om ondanks het uitdrukkelijke verbod net dat ene te doen dat ze nadrukkelijk verboden was. Wat zegt dit oeroude verhaal over de mensheid? Wat maakt dat mensen die het al goed hebben toch de regels breken om ook nog dat ene ding te bemachtigen?

Brandstof van onze economie

Anno 2023 is de mens heer en meester over planeet aarde. En wat is ons leidende motief? Liefde en respect voor alles wat leeft? Was het maar waar. Ik vrees dat heel veel mensen worden gedreven door hebzucht. Hoe verklaar je anders ons nauwelijks te bevredigen verlangen naar alsmaar meer en beter? Hebzucht lijkt de brandstof te zijn waar onze economie op draait. We willen het allemaal beter hebben dan onze ouders. Het continu verbeteren van onze levensstandaard krijgen we met de spreekwoordelijke paplepel ingegoten.

Kennis versus ontwikkeling

Onze dochter zit in groep 6 van de basisschool en heeft de komende week de hele week CITO-toetsen. Toen ik zelf op de basisschool zat had je volgens mij alleen maar in groep 8 een CITO-toets. Tegenwoordig worden kinderen gedurende de gehele basisschoolcarrière voortdurend getoetst. Maar wat wordt er dan getoetst? Wordt de hoeveelheid liefde en respect van kinderen voor alles wat ademt en leeft gemeten? En waarom wordt er zo veel en vaak getoetst? Is het oordeel van de leerkracht niet genoeg? Volgens mij is het niet zozeer het ontwikkelingsniveau dat er getoetst wordt, maar vooral de hoeveelheid vergaarde kennis. 

Het spreekwoord luidt ‘kennis is macht’. En macht draagt zonder enige twijfel bij aan het vergaren van materiële rijkdom. Het is niet toevallig dat de machtigste mensen op aarde ook de rijkste zijn. Kortom, naast belangrijke opvoedkundige waarden leren we onze kinderen volgens mij vooral hun eigen hebzucht te bevredigen. 

Scheefgroei

Is er dan iets mis met het streven om onze levensstandaard te verbeteren? In essentie helemaal niet denk ik. Het wordt echter problematisch als we vooral onze individuele belangen nastreven. Hierdoor ontstaat scheefgroei. De plek waar je wieg staat bepaalt nog altijd grotendeels je kansen in dit leven. Oftewel, als je voor een dubbeltje geboren bent, word je nooit een kwartje. Uitzonderingen daargelaten. Als we allemaal vanuit een vergelijkbare positie streven naar een verbetering van onze levensstandaard, dan valt daar volgens mij weinig op aan te merken. En als streven is gefundeerd in liefde en respect voor alles wat leeft, dan is de prijs die we voor onze hebzucht betalen veel minder hoog dan nu.

Sociaal koopgedrag

Maar hebzucht doet iets raars met ons. Het maakt ons blind voor de belangen van een ander. Neem nou ons koopgedrag. Onze kinderen leven zich graag creatief uit. Om die behoefte te bevredigen hebben ze spullen nodig. Papier, potloden, stiften, lijm, etcetera. Een winkel waar je voor een habbekrats die benodigdheden kunt kopen is prijsvechter ACTION. De meeste zo niet alle producten die je bij een prijsvechter koopt worden echter geproduceerd in landen waar men het veel minder nauw neemt met bijvoorbeeld milieueisen en arbeidsomstandigheden. Op die manier kan het dus heel voordelig worden geproduceerd. Zo heb ik uit betrouwbare bron dat een pakje met vierentwintig pastelkrijtjes bij de ACTION twee euro kost. Neem je echter een betrouwbaar Nederlands merk als Talens, dan ben je daar zeker het viervoudige aan kwijt. Wat zou jij in zo’n geval doen?

Voorspelling

Veel van de grote problemen waar we momenteel mee te maken hebben vinden volgens mij hun oorsprong in hebzucht. De klimaatcatastrofe die op ons af dendert. De uitstervingsgolf die we veroorzaken. De groeiende kloof tussen arm en rijk. Welvaartsziekten. Sociale ongelijkheid. Als we zo doorgaan dan is de mensheid pas echt verpest als je het mij vraagt. Verpest, omdat wij, hoogontwikkelde soort, ons toch niet in ons bestaan kunnen laten bedreigen door zo’n banaal verlangen naar meer en beter. Maar ook verpest, omdat we als mensheid het onderspit zullen delven. In die zin kan het verhaal van Adam en Eva wellicht het beste worden opgevat als een voorspelling.

Hoe verpest we als mensheid ook zijn, ik ben ervan overtuigd dat we het tij kunnen keren. Het is slechts een kwestie van op tijd ontwaken.