Energietransitie

In 2030 wil de Achterhoek energieneutraal zijn en om dat te bereiken zitten we in een ingrijpende regionale energietransitie. Energieneutraliteit en energietransitie zijn overigens twee verschillende begrippen. Het doel dat we nastreven is energieneutraliteit. De weg waarlangs we dat willen bereiken noemen we de energietransitie. Goed beschouwd is energieneutraliteit in mijn ogen echter slechts een subdoel. Want wat we uiteindelijk willen bereiken is een zodanige reductie van de CO2-uitstoot dat we de opwarming van de aarde een halt toeroepen. Dat is het hoofddoel. Het is cruciaal om dat hoofddoel niet uit het oog te verliezen.

Energieneutraliteit

In Winterswijk en de Achterhoek werkt men keihard om in 2030 energieneutraal te zijn. Maar wat houdt dat dan precies in? Simpel gezegd betekent energieneutraliteit niets anders dan dat we alle energie die we nodig hebben opwekken uit duurzame bronnen. Energie uit duurzame bronnen stoot geen of minder CO2 uit dan energie die geproduceerd wordt met fossiele bronnen. En zoals gezegd is dat het ultieme doel. Het terugbrengen van onze CO2 uitstoot, zodat we daarmee de opwarming van de aarde kunnen stoppen.

Energiebesparing

De energietransitie, de weg waarlangs we energieneutraliteit willen realiseren, is eigenlijk gestoeld op twee principes. Besparing en verduurzaming. Laat ik met dat eerste beginnen. Het is natuurlijk een ongelooflijke open deur, maar alle energie die je bespaart (lees: niet gebruikt) hoef je ook niet op te wekken. Het gebruik van LED-lampen in plaats van (halogeen)gloeilampen levert in die zin al een aardige besparing op. Ook de invoering van het energielabel voor huishoudelijke apparaten heeft de industrie min of meer gedwongen om steeds energiezuinigere apparaten te maken. Want tenslotte kijkt een beetje slimme consument niet alleen naar de prijs van een apparaat bij de aankoop maar houdt hij ook rekening met de zogenaamde ‘total cost of ownership’. Dat zijn de aanschafkosten vermeerderd met de kosten voor onderhoud en reparatie en het stroomgebruik gedurende de levensduur van het apparaat.

Verduurzaming

Verduurzaming betekent dat we voor wat betreft onze energievoorziening overschakelen van fossiele bronnen (olie, gas en steenkool) op duurzame bronnen. Als je het over energievoorziening hebt, dan kun je daar nog weer een onderscheid in maken tussen stroomvoorziening, warmtevoorziening en transport. De energietransitie omvat dus niet alleen het overschakelen van stroom die opgewekt wordt uit fossiele bronnen naar stroom uit duurzame bronnen. Het omvat in feite ook een warmtetransitie. De warmte die nodig is om onze huizen te verwarmen maar ook de warmte die nodig is in industriële processen moet straks allemaal opgewekt worden met duurzame bronnen. En tenslotte moet onze hele transportsector ook nog verduurzaamd worden. Dan praat je over het volledige auto- en vrachtverkeer alsmede de scheep- en de luchtvaart. ‘A hell of a job’ dus!

Natte voeten

Gelukkig zijn steeds meer mensen, bedrijven, organisaties, overheidsorganen en volksvertegenwoordigers ervan overtuigd dat de energietransitie een noodzakelijk kwaad is willen we straks niet met z’n allen kopje ondergaan. Want één van de grote gevaren van de opwarming van de aarde waarmee we ons straks geconfronteerd zien is de stijging van de zeespiegel. En aangezien een groot deel van Nederland onder de zeespiegel ligt, laat de ultieme consequentie daarvan zich gemakkelijk raden. 

Maar overtuigd of niet, deze energietransitie  vraagt een enorme omslag in het denken van iedereen die het aangaat. Onze hele manier van leven, zeker in een welvarend land als Nederland, maar eigenlijk geldt dat voor de gehele westerse wereld, is gericht op het verkrijgen van steeds meer en steeds beter. In onze door kapitalisme gedreven consumptiemaatschappij van overvloed en overdaad is een stapje terug doen gemakkelijker gezegd dan gedaan. 

Carbon footprint

Veel mensen realiseren zich niet dat elke aankoop die je doet gepaard gaat met een zekere CO2-voetafdruk (carbon footprint). Of het nou gaat om de dagelijkse boodschappen, de aanschaf van luxe artikelen of een vliegvakantie naar zonniger oorden. Zelfs de bank waar je bankiert, je verzekeraar of je pensioenfonds kunnen een grote impact hebben op de globale uitstoot van CO2. Want veel banken, verzekeraars en pensioenfondsen beleggen hun geld nog steeds in vervuilende, fossiele industrieën.

Not in my backyard

En dan heb je bovendien ook nog te maken met het gedrag van mensen. Want ook al ben je nog zo overtuigd dat de energietransitie heel erg nodig is, het wordt een ander verhaal als er een wind- of zonnepark in je achtertuin wordt gerealiseerd. Het probleem is alleen dat deze energietransitie om het maken van heldere keuzes vraagt. Keuzes die beslist niet altijd gemakkelijk zijn net zo min als de consequenties. Maar als we met elkaar niet bereid zijn om die keuzes te maken, dan komen we geen steek verder. 

Evenredige verdeling van lusten en lasten

Ik ben ervan overtuigd dat lokaal eigenaarschap een sleutel tot succes vormt. Immers, als jij samen met jouw buurt of desnoods het hele dorp eigenaar van een zonne- of windpark bent, dan pluk je daar ook de vruchten van. De keuze voor duurzame opwek levert dan ook wat op. De lusten en de lasten moeten mijns inziens evenredig worden verdeeld. Het moet niet zo zijn dat de opbrengst van een zonne- of windpark uitsluitend naar een projectontwikkelaar gaat en de burger alleen met de nadelen geconfronteerd wordt.

Moratorium op windmolens

Gelijktijdig met  het vaststellen van de Energievisie heeft de gemeenteraad van Winterswijk een moratorium aangenomen op grootschalige windprojecten. Dat vind ik op zijn zachtst gezegd opmerkelijk. Immers, de gemeente heeft de ambitie uitgesproken om in 2030 energieneutraal te zijn. Die ambitie kan feitelijk alleen gehaald worden met een combinatie van opwek met zon én wind. In die zin staat het moratorium het verwezenlijken van die ambitie als je het mij vraagt nogal in de weg. Want als je energieneutraliteit als gemeente nastreeft, dan geldt dat niet alleen voor die uren per dag en maanden in het jaar dat de zon schijnt. Als je 24/7 energieneutraal wilt zijn, dan heb je ook windenergie en mogelijk zelfs een vorm van opslag nodig. Of je moet de keuze maken dat we vanaf 2030, net als momenteel in een derdewereldland als Nigeria, alleen stroom gaan gebruiken als het voorhanden is. 

Samen doen

In feite geldt voor de energietransitie wat mij betreft hetzelfde als voor het beteugelen van het coronavirus. We moeten het samen doen. We zullen onze levens echt anders moeten gaan inrichten en niet langer weglopen voor de keuzes die nodig zijn om toekomstige generaties ook nog te verzekeren van een leefbare planeet. Tijd voor actie!

Nog niet uitgelezen? Kijk dan ook eens naar één van mijn andere blogs uit het thema ‘sustainable living’. Bijvoorbeeld mijn blog over ‘Consumentisme en onze wegwerpmaatschappij’.