Cynisme

Als je het mij vraagt is cynisme een van de grootste gevaren waar we in de huidige tijd mee te maken hebben. Er kunnen zich nog zoveel rampen voltrekken en doemscenario’s zich aftekenen, waar we mogelijk echt aan ten gronde gaan is het alsmaar groeiende cynisme. Maar laten we bij het begin beginnen, want wellicht is niet voor iedereen duidelijk wat er precies met cynisme wordt bedoeld. Als je het begrip cynisme googelt dan wordt het als volgt omschreven. 

Onder cynisme wordt een houding verstaan die vaak in taal tot uiting komt, maar die ook onuitgesproken kan blijven. Deze houding is er een van wantrouwen tegenover andermans bedoelingen, tegen het nut van instituties of van grote ongevoeligheid voor de gevolgen van de eigen daden (bron: Wikipedia).

Politiek als voedingsbodem voor cynisme

Een hele grote voedingsbodem voor cynisme is de politiek. Kenmerkend van vier kabinetten Rutte is dat Nederland werd geregeerd als een bedrijf. Een bedrijf met Mark Rutte als CEO. Het is de tijd waarin Nederland naar mijn mening op een groot aantal vlakken behoorlijk achteruit heeft geboerd. 

Toeslagenschandaal

Ik noem bijvoorbeeld het institutioneel racisme dat ten grondslag ligt aan het toeslagenschandaal. Gevoed door wantrouwen werden grote groepen burgers gecriminaliseerd. Vervolgens werden ze vermalen in de raderen van een volkomen ontspoord toeslagensysteem. De oplossing? Een verschrikkelijk bureaucratisch gedrogt. De Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen (UHT). Waar honderden medewerkers volgens regels en richtlijnen gedupeerden op omslachtige wijze door een beoordelingsproces loodsen. Een hele dure poging om recht te doen aan mensen die door de overheid onrechtmatig zijn behandeld.

Waardering publieke sector

Waar Nederland ook aanzienlijk in achteruit heeft geboerd zijn mijns inziens het onderwijs, de gezondheidszorg en de politie. Jarenlang is stevig de hand op de knip gehouden voor wat betreft de investeringen in deze publieke diensten. En pas nu er bijna niemand meer voor de klas, op straat of de zorg in wil, wordt er wat aan gedaan. Maar het structurele probleem wordt volgens mij nog steeds niet opgelost. Begrijp me niet verkeerd, het is volkomen terecht dat werknemers in de genoemde publieke sectoren er financieel flink op vooruit gaan. Maar het echte probleem zit ‘m volgens mij veel meer in het feit dat wij Nederlanders de publieke sector onvoldoende waarderen. We nemen het denk ik allemaal iets te zeer voor lief. 

Milieuvervuiling

Een ander groot probleem dat al decennia wordt veronachtzaamd is ‘milieuvervuiling’ in de breedste zin van het woord. Stikstofemissies die de biodiversiteit onderuithalen. Broeikasgassen die de aarde steeds verder opwarmen.  Plasticsoep in onze oceanen. Zoönosen, zoals het coronavirus, als gevolg van de bio-industrie. Fijnstof als gevolg van zware industrie. We plunderen de aarde en produceren en consumeren er lustig op los. Maar wie betaalt de rekening voor al het afval dat we produceren en dat in onze bodem, lucht en water ‘verdwijnt’?

Hoe voorkom je dat je cynisch wordt?

Kortom, we staan er met z’n allen niet zo heel erg goed voor. Er lijkt structureel te weinig te gebeuren om het tij nog te keren. Deze negatieve gedachten drijft mensen gemakkelijk in de greep van het cynisme. De meeste bronnen die bij mij cynisme veroorzaken weer ik zo goed en zo kwaad als het gaat uit mijn leven. Aanvankelijk leken dit nogal onconventionele maatregelen, maar ze helpen me goed in mijn persoonlijke strijd tegen het cynisme.

Zo kijk en luister ik geen nieuws, actualiteitenprogramma’s en talkshows meer op radio en TV. De enige uitzondering maak ik voor het Jeugdjournaal, dat ik samen kijk met onze kinderen. Nieuws-apps van de NOS en NU.nl heb ik van mijn smartphone en tablet gegooid. Mijn sociale media-accounts gebruik ik privé nagenoeg niet meer afgezien van een enkele foto op Instagram. Bovendien lees ik ook geen krant (dagblad) meer, alleen nog het Achterhoek Nieuws voor het nieuws uit mijn gemeente en de regio.

Na FOMO kwam de rust

Aanvankelijk werd ik wel enigszins geplaagd door FOMO (Fear Of Missing Out). Echter de rust, die het niet meer constant overladen worden met alle negativiteit met zich meebrengt, weegt voor mij veel zwaarder. En eerlijk gezegd heb ik niet het gevoel dat ik werkelijk belangrijke informatie of gebeurtenissen mis. Op de een of andere manier weet belangrijke informatie me hoe dan ook wel te bereiken. Ik sta midden in de samenleving en leef niet als een kluizenaar in een hutje op de hei. Maar de rust die het heeft gebracht is ongekend en kan ik iedereen van harte aanbevelen. Het heeft mij in ieder geval in zekere mate behoed voor het opkomende cynisme. 

Positief bijdragen

En dat niet alleen. Het helpt me ook om meer en beter mijn eigen koers te varen, zonder voortdurend te worden afgeleid door alle clickbait en soundbites. Mijn koers is om op mijn bescheiden manier positief bij te dragen aan een betere wereld voor mijn kinderen en toekomstige generaties. Af en toe borrelt het cynisme ook bij mij op als ik zie wat voor potje er we met z’n allen van maken. Maar aan de andere kant denk ik ook dat we samen bij machte zijn om de hele wereld leefbaarder te maken. Maar dat lukt alleen als we bereid zijn om verder te kijken dan onze eigen micro-kosmos. Dan moeten we bijvoorbeeld samen de werkelijke oorzaken van massale migratie onderkennen. Niet domweg proberen om een door onszelf gecreëerd probleem (lees: mondiale uitbuiting) op te lossen met het sluiten van onze grenzen.

Het einde van cynisme

Mijn kinderen behoren tot de MMX-generatie. Ze zijn beide geboren in het tweede decennium van deze eeuw. Zij zijn de hoop voor de toekomst. Als we op 1 januari 2050 in een volledig klimaat neutrale wereld leven zijn zij pas respectievelijk vijf- en zesendertig jaar oud. Mijn wens voor mijn kinderen is dat cynisme dan iets is waarvan zij de betekenis moeten opzoeken.