Samen door de crises

Hoe komen we samen door de crises? Je leest het goed, ik gebruik hier het woord crises, het meervoud van crisis. Ik had overigens ook het woord crisissen mogen gebruiken, maar dat terzijde. In deze blog tref je geen pasklare oplossingen aan om samen door de crises te komen, want die heb ik simpelweg niet. Het is inmiddels ook allemaal dusdanig ingewikkeld geworden, dat die er volgens mij niet zijn. Desondanks ga ik in deze blog proberen de crises, ondanks het lijden dat eruit voortvloeit, positief te benaderen. Of dat lukt, dat moet je aan het eind zelf maar beoordelen.

Opsomming

Het mag duidelijk zijn dat we op dit moment te maken hebben met een opeenstapeling van crises. En veel van die crises zijn ook nog eens nauw met elkaar verbonden, wat het allemaal nog gecompliceerder maakt. De opsomming van de crises die momenteel spelen is mogelijk niet eens volledig, want het is hoe ik met mijn beperkte blik naar de wereld kijk.  Deze opsomming heb ik geleend uit de column ‘Uit de crisis? Nederland snakt naar politici die twintig jaar vooruitdenken’ van correspondent Simon van Teutem. We hebben volgens Van Teutem momenteel te maken met een klimaatcrisis, een stikstofcrisis, een asielcrisis, een energiecrisis, een personeelscrisis, een wooncrisis en een koopkrachtcrisis. En alsof dat nog niet genoeg is voeg ik daar zelf nog maar even de gezondheidscrisis aan toe.

Als je het mij vraagt is het nogal een beangstigende opsomming. Van Teutem wijst in zijn column naar de politiek die niet ver genoeg vooruit kijkt. Opmerkelijk als je bedenkt dat het aloude spreekwoord luidt ‘regeren is vooruitzien’. En er wordt natuurlijk wel vooruitgekeken. In de regel lijkt dit echter niet veel verder te zijn dan vier jaar. De duur van een kabinetsperiode. Begrijpelijk als je bedenkt dat een kabinet aan het eind van haar kabinetsperiode wordt afgerekend voor het gevoerde beleid. Ze wordt niet afgerekend op haar plannen voor de lange termijn. Regeren lijkt tegenwoordig allesbehalve vooruitzien te zijn. Het lijkt veel meer te gaan om het tevredenstellen van de achterban zodat die straks weer op hun voorkeurspartij stemt.

Falend kabinetsbeleid

We leven in een sociale mediacultuur waarin het beeld dat mensen van je hebben veel belangrijker is dan wie je werkelijk bent en wat je werkelijk doet. Die cultuur hebben we als samenleving massaal omarmt. Het is mijns inziens dan ook te simpel om te stellen dat de huidige crises louter en alleen zijn veroorzaakt door falend kabinetsbeleid. Laten we wel zijn, we leven nog altijd in een democratie. Met andere woorden, we kiezen zelf onze volksvertegenwoordigers. Me dunkt dat we zelf dan ook een verantwoordelijkheid dragen in de koers die door achtereenvolgende kabinetten is gevolgd. Bovendien, we krijgen wat we verdienen.

Hoe je het ook wendt of keert, we zullen samen door de crises moeten komen. Terugkijken hoe deze crises zijn ontstaan en proberen te bepalen wie de schuldigen zijn lost niets op. We zijn allemaal schuldig. We hebben allemaal onze kop in het zand gestoken. En nu is het te laat. Het kaartenhuis stort in elkaar en daar zijn we allemaal de dupe van. Maar hoe nu verder dan?

Maakt welvaart gelukkig?

De decennia na de Tweede Wereldoorlog hebben in mijn ogen vooral in het teken gestaan van het vergroten van onze welvaart. En daarbij zijn we over lijken gegaan als je bedenkt met hoeveel uitbuiting dat gepaard ging en nog altijd gaat. Maar is welvaart nou werkelijk datgene wat ons gelukkig maakt?  

Afgelopen week sprak ik een alleenstaande moeder die te maken heeft met energiearmoede. Haar inkomen is amper enkele tientjes hoger dan het voorschotbedrag van het energiebedrijf. Ze heeft het financieel buitengewoon zwaar. Desondanks is ze haar positieve kijk op het leven niet verloren. Ze vertelde me dat ze ooit een tijdje in een sloppenwijk in Thailand heeft gewoond en dat ze daar op terugkijkt als een hele gelukkige periode. Geluk zit ‘m niet in de mate van welvaart in je leven. Het zit ‘m veel meer in de mate waarin je je verbonden voelt met andere mensen. Het draait om liefde en compassie en niet om geld en goed.

Planetaire grenzen

Wat is de betekenis van welvaart als een groot deel van de wereldbevolking in armoede leeft? Door ons te focussen op het vergroten van onze eigen welvaart maken we de verschillen in de wereld steeds groter. Grote verschillen leiden tot grote conflicten. Bovendien heeft het blind staren op het vergroten van onze welvaart ertoe geleid dat we onvoldoende oog hadden voor de negatieve effecten van ons gedrag. We hebben moeder aarde als een malle uitgebuit zonder rekening te houden met de zogenaamde planetaire grenzen. We hebben ons eigen nest zwaar bevuild door onze blinde focus op productie en consumptie. De enige manier waarop onze ogen zich kennelijk openen is door een opeenstapeling van crises. 

Samen kunnen we het tij keren

Of zijn we nog niet ver genoeg afgedreven richting het afvoerputje? In dat geval gaat het allemaal nog veel en veel erger worden. Een omineus gevoel zegt mij dat ‘the worst has yet to come’. En ook al vervult de huidige tijd me soms met gevoelens van angst en onzekerheid, ik ben ervan overtuigd dat we als mensheid in staat zijn om het tij te keren. Wellicht is dat van mijn kant een schromelijke overschatting van onze eigen capaciteiten, maar met de gedachte dat we samen door de crises kunnen komen val ik ’s avonds toch een stuk prettiger in slaap dan met het idee dat we reddeloos verloren zijn.