Corona is not over yet
Het is een druilerige zaterdagochtend. De laatste dag van oktober 2020. Op mijn oortjes klinkt klassieke muziek. Heel ver op de achtergrond hoor ik heel af en toe de enthousiaste kreten van mijn kinderen die in hun ‘speelhol’ aan het spelen zijn. Ik heb mijn oortjes van de ‘transparantie-stand’ afgehaald en op ‘ruisonderdrukking’ gezet. Hiermee sluit ik me voor een moment af van de buitenwereld en kan ik me concentreren op het schrijven van deze blog. Wat zou het handig zijn als er ook een hulpmiddel zou bestaan om corona even buiten te sluiten. Ik kan me fysiek nog zo goed beschermen, maar mijn gedachten kan ik helaas niet uitzetten. En of ik nou wil of niet, veel van die gedachten worden onwillekeurig gedomineerd door het coronavirus. Ik heb er een tijdje niet over geschreven omdat ik niet de zoveelste wil zijn die het er over heeft, maar vandaag doe ik het toch. Het is om voor mezelf wat zaken op een rij te zetten. Beetje therapeutisch als het ware.
Rouwproces of massahysterie
Het besef begint bij mij steeds meer in te dalen dat het coronavirus een enorme verschuiving heeft teweeg gebracht in onze dagelijkse realiteit. En ik vrees dat die verschuiving niet van tijdelijke maar van permanente aard zal zijn. Je hoeft namelijk geen raketgeleerde te zijn om te bedenken dat we in een tijd leven waarin dit soort virussen die van dieren op mensen worden overgedragen een steeds grotere bedreiging vormen. En het helpt ook niet als dan in de media berichten verschijnen die de effectiviteit van de vaccins die momenteel voor corona ontwikkeld worden in twijfel worden getrokken. Maar wat mij nog het meeste zorgen baart is hoe de maatschappij reageert op de voortdurende aanwezigheid van het virus. Of is het juist heel normaal wat er nu gebeurt? Zitten we collectief in een gigantisch rouwproces? Of is er sprake van massahysterie? En wat nou als de bedreiging door dit soort virussen een realiteit is waar we voortaan mee moeten leren leven?
‘Even door de zure appel heen bijten’
Op dit moment zijn er ten aanzien van corona twee duidelijk te onderscheiden beleidslijnen. De ene is, net als in het voorjaar gericht op mitigatie, oftewel ‘flatten the curve’, zodat het aantal ziekenhuis- en IC-opnamen binnen de beschikbare capaciteit blijft. De andere beleidslijn is gericht op het beschermen van mensen die een hoger risico hebben om aan COVID-19 te overlijden. Twee beleidslijnen die vanuit de gedachte dat we ‘even door de zure appel heen moeten bijten’ heel begrijpelijk zijn. Maar wat nou als die zure appel niet meer weggaat? Zijn die twee beleidslijnen op de lange termijn dan wel effectief? We zien namelijk als gevolg van het inperken van het corona virus enorm veel sociale, culturele, economische en medische nevenschade. Wanneer en op basis van welke feiten en aannames stel je vast dat er geen sprake is van een tijdelijke crisis maar van een veranderde werkelijkheid? Het bevechten van een crisis vergt immers een andere aanpak dan het omgaan met een veranderde werkelijkheid. In tijden van crisis is nevenschade eigenlijk onvermijdelijk en om die reden accepteren we die nevenschade als maatschappij dan ook. Echter, hoe langt duurt een crisis?
Verlies van autonomie
Gedurende de corona crisis heb ik van mijn moeder, die een verhoogd risico heeft, het doen van de boodschappen van haar overgenomen. Dat deed ik graag voor haar. Ik zeg deed, want met ingang van de aankomende week heeft ze besloten om het weer zelf te gaan doen. Dat is aan de ene kant heel opmerkelijk, want het virus is stevig opgelaaid. Aan de andere kant is het ook wel heel begrijpelijk. Mijn moeder is bijna vijfenzeventig. Een zelfstandige vrouw die van niemand afhankelijk wil zijn. De confrontatie met corona in de eerste golf heeft haar al vrij snel doen besluiten om het boodschappen doen uit handen te geven. Het verlies aan autonomie dat ze tengevolge van haar besluit zou lijden nam ze, weliswaar aarzelend, op de koop toe. Na enige tijd besloot mijn moeder toch weer zelf naar de bakker te gaan. De bakker had zijn zaakjes goed op orde en haar inschatting was dat ze daar dus niet zo gemakkelijk besmet zou worden. Onlangs besloot ze dat ze zelf ook wel weer haar boodschappen bij Albert Heijn kon doen. Ook de AH heeft z’n zaakjes goed op orde en als je het moment waarop je boodschappen gaat doen goed plant, dan kun je daar prima uit de voeten. Een winkel die het minder goed voor elkaar had en waar ik zelf wekelijks kom voor mijn groente en fruit is de LIDL. De LIDL had al het denkbare gedaan om besmetting van klanten en medewerkers tegen te gaan, maar ze had één groot probleem. De winkel was te vol gebouwd om de anderhalve meter afstand tussen klanten onderling en tussen klanten en medewerkers te kunnen waarborgen. Kennelijk dacht de LIDL daar ook zo over, want zij hebben de afgelopen weken flink verbouwd. Door een aanzienlijk stuk bij aan de winkel te bouwen is het probleem verholpen. En het winkelt een stuk prettiger als je wat meer de ruimte hebt moet ik zeggen. Nu de LIDL zijn zaakjes dus ook mooi voor elkaar heeft deed dat mijn moeder besluiten om voortaan weer helemaal zelf haar boodschappen te doen. Ik gok dat voor haar het feit dat we op de drempel van een mondkapjesplicht staan en daarnaast het gegeven dat ze overal haar boodschappen kan doen met inachtneming van voldoende afstand, de doorslag heeft gegeven om haar autonomie weer terug te pakken. Uiteraard blijf ik stand-by voor het geval dat.
Tenslotte
Ik denk dat mijn moeder net als ik rekening houdt met het feit dat de situatie waarin we ons momenteel bevinden nog wel even kan duren. Een prijs die zij als gevolg van de corona maatregelen heeft betaald, het verlies aan autonomie, is ze duidelijk niet van plan om op de lange termijn te betalen en dat terwijl ze een hoger risico heeft om te overlijden mocht ze besmet raken. Hoe zit dat eigenlijk met andere kwetsbare groepen mensen? Er is een grote groep kwetsbare mensen die bij een mogelijke besmetting het onderspit delven. Echter een groot deel van die groep kwetsbare mensen wordt ook het hardst geraakt door de reeds eerder aangehaalde sociale, culturele, economische en medische nevenschade. Om deze ongewenste effecten te voorkomen zullen er keuzes moeten worden gemaakt. Keuzes die ertoe leiden dat kwetsbare groepen zich veilig en geborgen voelen zonder dat de hele maatschappij keer op keer op slot gaat. Keuzes waarbij niet in de eerste plaats het OMT betrokken moet worden maar de kwetsbare mensen zelf. Want het gaat dan niet langer meer om het managen van een virusuitbraak, maar om het teruggeven van een waardevolle plek aan ieder individu in onze maatschappij. Bepaald geen gemakkelijke opgave, maar wel eentje waarvan ik denk dat daar zo langzamerhand wat meer aandacht aan besteed moet gaan worden.
