Poppenkast
Wat een ongelooflijke poppenkast. Eentje waar ik bij momenten gewoon een knoop van in mijn maag kreeg. Afgelopen week werd, na een lange formatieperiode van welgeteld 223 dagen, het kabinet-Schoof beëdigd door de Koning. De dag erna startte dag 1 van het twee dagen durende debat in de Tweede Kamer. Het debat over de regeringsverklaring. Normaalgesproken volgt dit debat zo’n tien dagen na de beëdiging. Echter, met het ophanden zijnde zomerreces volgde het debat al daags na de beëdiging. Was misschien toch beter geweest als het stof na de beëdiging eerst even de kans had gekregen om neer te dalen. Direct na de beëdiging verklaarde minister Faber aan de pers niets met een hoofddoekje te hebben. Minister Agema verklaarde dat ze het liefst ziet dat vrouwen in vrijheid hun hoofddoek afwerpen. De toon voor het vervolg was daarmee meteen gezet.
Entertainmentgehalte
Na de lange formatieperiode met de nodige hobbels was ik wel benieuwd geworden naar het nieuwe kabinet. En dus heb ik beide dagen grote stukken van het debat gevolgd. Ik vond het, zoals reeds gezegd, een enorme poppenkast. Nu kan een poppenkast vanwege het entertainmentgehalte best vermakelijk zijn. Bij vlagen was dat ook het geval. Maar er waren overwegend momenten die mij kromme tenen of ‘buikpijn’ bezorgden. Als direct na dit debat het vertrouwen in de politiek was gepeild, dan vrees ik dat het nieuwe kabinet-Schoof er niet best vanaf kwam. Mijn vertrouwen in de politiek heeft het in ieder geval geen goed gedaan.
Vertrouwen
De oppositiepartijen kozen in het debat frontaal de aanval voor wat betreft de racistische uitspraken die bepaalde PVV bewindslieden in het al dan niet recente verleden hebben gedaan. Zoals te verwachten werden deze uitspraken enorm afgezwakt. Het was allemaal niet zo bedoeld. En er werd beloofd dat de bewindslieden bepaalde racistische terminologie niet meer zouden bezigen. Premier Schoof heeft bij herhaling uitgesproken dat hij achter alle ministers in zijn kabinet staat en ze volledig vertrouwt. Hij kon natuurlijk ook niet anders. Maar als je het mij vraagt was het niet echt overtuigend.
PvdA-hoofddoekje
Een van de hoogtepunten in het debat, als je dat tenminste een hoogtepunt kan noemen, was het moment waarop Rob Jetten, fractievoorzitter van D66, premier Schoof verzocht om ferm afstand te nemen van een tweet die Marjolein Faber als Tweede Kamerlid nog niet zo lang geleden verstuurde. Een tweet waarin ze collega-kamerlid Esmah Lahlah reduceerde tot ‘PvdA-hoofddoekje’. Niet veel later werd dat hoogtepunt overtroffen door een tweet die minister Agema van VWS tijdens het debat de wereld instuurde. In haar tweet plaatste zij openlijk vraagtekens bij een bericht op Instagram van burgemeester Femke Halsema. Halsema betuigde in dat bericht steun aan partijgenoot Esmah Lahlah. In de tweet voegde Agema ook een fragment van een interview met Halsema toen ze nog fractievoorzitter van GroenLinks was, waarin ze aangaf moeite te hebben met de hoofddoek.
Schorsing
Premier Schoof werd door deze actie van zijn eerste vice-premier compleet in verlegenheid gebracht. Rob Jetten deed de suggestie voor een schorsing en die suggestie greep de premier met beide handen aan. Toen het debat na afloop van de schorsing hervat werd maakten meerdere oppositiepartijen er een punt van dat de eenheid van kabinetsbeleid door de actie van minister Agema was doorbroken. Mijn gedachte was vooral wat moet er toch van komen als onze kersverse minister van VWS zich zo gemakkelijk laat gaan. Schoof probeerde op zijn beurt te redden wat er te redden viel en dat was beslist geen gemakkelijke opgave. Op momenten had ik het zwaar met hem te doen. Op andere momenten vond ik zijn optreden slap en te weinig doortastend.
Cohesie
Maar wat me nog het meest is bijgebleven van het hele debat is de houding van de coalitiepartijen jegens elkaar. Als je zeven maanden aan het formeren bent geweest om te komen tot een akkoord op hoofdlijnen en een nieuw kabinet, dan verwacht je toch dat de betreffende partijen een beetje naar elkaar zijn toegegroeid. Daar was echter in het debat helemaal niets van te merken. Sterker nog, de fractievoorzitter van de VVD beschuldigde de fractievoorzitter van de PVV dat hij achter de tweet van Fleur Agema zat. En door het gebrek aan cohesie tussen de coalitiepartijen stond premier Schoof er moederziel alleen voor. Sterker nog, de fractievoorzitter van de PVV betoogde dat hij van de premier verwachtte dat hij fel afstand zou nemen van de racistische aantijgingen jegens twee bewindslieden. De omzichtige wijze die Schoof daarvoor koos kwalificeerde de fractievoorzitter van de PVV als ‘slappe hap’.
Nieuwe verkiezingen?
Als je het mij vraagt heeft al deze poppenkast ervoor gezorgd dat het nieuwe kabinet nou niet bepaald onder een positief gesternte is gestart. Mijn vertrouwen dat dit nog ten goede keert is niet bijster groot. Maar wellicht is dat ook wel een beetje wensdenken. Aan de andere kant moet je er eigenlijk ook niet aan denken dat dit kabinet over een paar weken of maanden al weer valt. Want wat gaan nieuwe verkiezingen opleveren? Krijgen we dan in Nederland een vergelijkbare situatie als in het Verenigd Koninkrijk waar na jaren aanmodderen Labour nu weer de grootste partij is. Is het denkbaar dat we na een korte ruk naar rechts weer terugkeren naar het midden? Of is daar eerst nog een flinke ruk naar links voor nodig?