Werkdruk

Welke beroepen ervaren gemiddeld de hoogste werkdruk denk je? Volgens het CBS zijn dat koks, artsen, juristen, managers zakelijke dienstverlening en leerkrachten basisonderwijs. Mijn vrouw is arts en kan een boekje opendoen over werkdruk. Maar dit is niet haar blog. Het is mijn blog. En in deze blog wil ik een lans breken voor mensen in de bovenstaande beroepen die een bovengemiddelde werkdruk ervaren. Dat doe ik aan de hand van het werk van mijn vrouw, omdat ik de effecten daarvan van heel dichtbij meemaak.

Academisch versus perifeer

Mijn vrouw is werkzaam als neuroloog in wat in medische kringen een perifeer ziekenhuis wordt genoemd. Tot 2017 was ze werkzaam als neuroloog in een groot academisch ziekenhuis. Sinds de geboorte van onze kinderen groeide bij ons de wens om te verhuizen naar een meer centrale plek in Nederland. Vanuit het zuidelijkste puntje van Zuid-Limburg is elke beweging in noordelijke richting een beweging naar een centralere plek. De omgeving van Apeldoorn leek ons bij uitstek een goede plek omdat het praktisch in het midden lag van waar de rest van onze familie zich bevond. Het werd uiteindelijk Winterswijk. De plek waar ik ben opgegroeid en waar mijn ouders altijd zijn blijven wonen.

Twee hoofdtaken

In het academische ziekenhuis had mijn vrouw twee hoofdtaken. Ze was enerzijds praktiserend neuroloog en anderzijds was ze belast met opleidingstaken. De werkdruk zat ‘m vooral in het voortdurend moeten schakelen tussen deze twee hoofdtaken. Toen mijn vrouw vanaf 2017 ging werken in een perifeer ziekenhuis had dat aanzienlijke gevolgen voor de factoren die werkdruk bepalen. In het ziekenhuis waar ze nu werkzaam is worden geen artsen opgeleid. De opleidingstaak is, op het begeleiden van co-assistenten na, in feite helemaal weggevallen. Ze hoeft niet voortdurend te schakelen tussen de eerdergenoemde hoofdtaken.

Dienstbelasting

De werkdruk voor een neuroloog in een perifeer ziekenhuis wordt voor een heel groot deel bepaald door de dienstbelasting. Dat zit zo. In het academisch ziekenhuis was mijn vrouw een van de vele neurologen. Dat had als consequentie dat ze in het dienstrooster maar af en toe aan de beurt was voor de bereik- en beschikbaarheidsdienst. Arts-assistenten neurologie doen in een academisch ziekenhuis de zogenoemde voorwacht. Oftewel, buiten kantoortijden (’s avonds, ’s nachts en in het weekend) doen zij het werk in het ziekenhuis onder supervisie van een gediplomeerd neuroloog die op afstand telefonisch bereikbaar is.

In een perifeer ziekenhuis zijn geen arts-assistenten. Echter, er is net als in een academisch ziekenhuis wel gewoon 24-uurs zorg. Dat betekent dus dat de gediplomeerd neuroloog in een perifeer ziekenhuis alles zelf moet doen. Bovendien ligt het aantal neurologen in een perifeer ziekenhuis doorgaans beduidend lager dan in een groot academisch centrum. Dat heeft uiteraard rechtstreeks gevolgen voor de dienstbelasting.

Poli-dokter en kliniek-dokter

De huidige werkzaamheden van mijn vrouw kunnen grofweg in twee hoofdtaken worden opgesplitst. Het grootste deel van de tijd is ze poli-dokter. En op basis van een dienstrooster is ze om de zoveel weken kliniek-dokter. Als poli-dokter bestaat haar werk vooral uit het zien van nieuwe patiënten en controle-patiënten op de poli neurologie. Als kliniek-dokter is ze belast met de zorg voor de neurologische patiënten op de verpleegafdeling en de spoedeisende hulp. Er is een onderbezetting van de formatie neurologen. Dit maakt dat mijn vrouw gemiddeld eens per vier weken een hele week kliniek-dokter is.

Haar dienst als kliniek-dokter start doorgaans op vrijdagochtend om half negen na de overdracht van haar collega die de voorafgaande week kliniek-dokter was. De dienst als kliniek-dokter loopt van vrijdag half negen tot maandag half negen. In dat tijdsbestek wordt ze geacht bereikbaar en beschikbaar te zijn voor alle neurologische spoedzorg die zich aandient. Daarnaast is ze tevens het eerste aanspreekpunt voor huisartsen en eventuele andere zorgprofessionals voor overleg en afstemming.

Bereik- en beschikbaarheidsdienst

Als mijn vrouw een poli-week heeft is ze doorgaans ook één of twee keer ingeroosterd voor de bereik- en beschikbaarheidsdienst die loopt van vijf uur ‘s avonds tot half negen de volgende ochtend. De bereik- en beschikbaarheidsdienst is overduidelijk het aspect in haar werk dat de werkdruk het meest verhoogd. Je moet namelijk gedurende die dienst ten alle tijden paraat zijn. En je weet van tevoren nooit hoe de dienst eruit zal zien.

Verstoorde nachtrust

Probeer je eens voor te stellen welke impact het heeft als je ’s avonds, als je net in je bed ligt, of midden in de nacht, als je diep ligt te slapen, je bed uit moet omdat je wordt opgeroepen. In dergelijke gevallen valt er een gat in de nachtrust van mijn vrouw van minimaal een uur. En stel je eens voor dat je daarnaast ook nog een paar keer gebeld wordt voor overleg. Of dat je zelfs nog een tweede of derde keer wordt opgeroepen. En dan is het de volgende dag niet een kwestie van uitslapen. Nee, want de bereik- en beschikbaarheidsdienst is extra, boven op het normale (fulltime) werkrooster.

Leeftijd en gezinssamenstelling

Factoren die de ervaren werkdruk door de dienstbelasting daarnaast in ongunstige zin beïnvloeden zijn leeftijd en gezinssamenstelling. Met het klimmen van de jaren wordt het combineren van de reguliere werkzaamheden binnen kantoortijden met het draaien van diensten steeds zwaarder. Bovendien doet de privé situatie van de neuroloog in kwestie ook nog een duit in het zakje voor wat betreft de ervaren werkdruk. Immers, een alleenstaande neuroloog die geen rekening hoeft te houden met partner of kinderen ervaart de werkdruk van een drukke dienst vermoedelijk anders dan een neuroloog die thuis ook nog van alles ‘moet’.

Schuldgevoel

Nu hoeft mijn vrouw in praktische zin thuis niet zo veel. Als huisman neem ik het grootste deel van het huishouden en de zorg voor de kinderen voor mijn rekening. Maar desondanks verwachten de kinderen in het weekend toch de nodige tijd met hun moeder te kunnen doorbrengen. Naast een hoge werkdruk ligt er ook nog een continu schuldgevoel op de loer als gevolg van het tekort schieten in de aandacht voor de kinderen. Dit vergroot de werkdruk alleen nog maar meer.

Vacature

Afgelopen jaar hebben mijn vrouw en haar collega’s het formatietekort met z’n vieren opgevangen. Onlangs heeft ze de vergoeding van het extra werk dat ze heeft gedaan gedurende dat jaar ontvangen. Maar geld maakt niet goed wat een torenhoge werkdruk langzaamaan kapot dreigt te maken. Op dit moment wordt er alles uit de kast gehaald om de formatie weer op volle sterkte te krijgen. Maar helaas zijn er veel te weinig neurologen om alle vacatures mee te vullen. En welke plek zou jij kiezen als net afgestudeerde neuroloog als je dit allemaal leest? Een groot academisch centrum met een ruime bezetting, waar arts-assistenten in de dienst de voorwacht doen? Of een klein perifeer ziekenhuis waar je veel meer zelf moet doen?