Plant-based

Wat roept de term ‘plant-based’ bij je op? En de term ‘vegan’. Toen mijn vrouw en ik besloten om qua eetpatroon het roer om te gooien en geen dierlijke producten meer te gebruiken, zijn we consequent termen als ‘vegan’ en ‘veganist’ gaan gebruiken. Maar al snel kwam ik erachter dat er een nogal negatieve lading aan die termen is verbonden. Vraag me niet waarom, maar op de een of andere manier hebben best veel mensen een vertekend beeld bij wat de term ‘vegan’ inhoudt. En veganisten worden niet zelden afgeschilderd als extreme dierenactivisten. Woorden doen ertoe en daarom houd ik in deze blog een pleidooi voor het gebruik van de term ‘plant-based’.

Etiketje

De term ‘plant-based’ is op de een of andere manier een stuk toegankelijker dan de term ‘vegan’. Niet zo gek als je bedenkt dat een persoon die een vegan eet- of leefpatroon volgt veganist wordt genoemd. En zoals gezegd is dat een nogal beladen term. Echter, voor iemand die bij de keuze voor zijn/haar maaltijden of de aankoop van andere zaken (bijvoorbeeld kleding, verzorging en cosmetica) kiest voor ‘plant-based’, hebben we niet zo’n etiketje. En dat is ook helemaal niet nodig. De keuze voor plantaardige producten staat namelijk los van zaken als politieke voorkeur, sociaaleconomische status, religie, seksuele geaardheid of geslacht.

3 redenen

Er zijn een drietal belangrijke redenen aan te wijzen waarom mensen voor ‘plant-based’ producten kiezen boven producten van dierlijke oorsprong. Uiteraard zijn er mensen die als voornaamste reden het dierenwelzijn zullen noemen. Maar er zijn vermoedelijk veel meer mensen die voor ‘plant-based’ kiezen vanwege het duurzaamheidsaspect. Daarnaast is er een aanzienlijke groep mensen die vooral uit gezondheidsoverwegingen voor ‘plant-based’ gaan. Zo is in het Verenigd Koninkrijk het duurzaamheidsaspect verreweg de belangrijkste factor voor de keuze van ‘plant-based’. In de Verenigde Staten daarentegen kiezen veel meer mensen voor plantaardig vanwege de gezondheidsvoordelen.

Duurzaamheid en gezondheid

En voor mij? Voor mij zijn duurzaamheid en gezondheid van doorslaggevende betekenis geweest voor mijn keuze. En ook in die volgorde. Want pas nadat ik de keuze voor een ‘plant-based’ eetpatroon had gemaakt leerde ik pas echt welke positieve gezondheidsvoordelen dat kan bieden. Ik zeg bewust ‘kan bieden’ want een ‘plant-based’ eetpatroon is niet per definitie een gezond eetpatroon. Er zijn namelijk steeds meer ‘plant-based’ producten te verkrijgen die niet per se heel gezond zijn. Denk maar aan het groeiende aanbod van vleesvervangers. Zwaar bewerkte vleesproducten zoals hamburgers, worstjes en vleeswaren bewijzen je gezondheid beslist geen dienst. Maar als je deze vervangt door zwaar bewerkte ‘plant-based’ alternatieven dan ben je voor je gezondheid niet veel beter af.

Whole food

Bij de keuze voor een ‘plant-based’ eetpatroon kies ik steeds vaker voor het zogenaamde ‘whole food plant-based’ principe. ‘Whole food’ betekent vrij vertaald zoveel als ‘natuurlijk voedsel’. Je moet dan denken aan vers fruit en verse groenten, granen, noten, peulvruchten, zaden en pitten. Producten waarvan de natuurlijk oorsprong nog als zodanig te herkennen is. Daarnaast maak ik beslist ook gebruik van bewerkte producten als tofu, tempeh, sojasaus, sojamelk, sojayoghurt, koffie, thee en chocolade. En ook vleesvervangers gebruik ik, zij het bewust, met enige regelmaat. Maar dan wel de producten waar geen ingrediënten op staan die ik niet herken of kan uitspreken.

Vorm van luxe

Omdat het huidige voedselsysteem op termijn niet houdbaar is hebben we een transitie nodig naar meer ‘plant based’. En wees eerlijk, de mate waarin we dierlijke producten (vlees, zuivel en eieren) consumeren is de laatste vijftig jaar ook wel behoorlijk doorgeslagen, vind je ook niet? Maar op zich is dat helemaal niet zo verwonderlijk. Lange tijd werd het eten van vlees als een vorm van luxe gezien. Deze vorm van luxe is tegenwoordig voor iedereen bereikbaar. Hierdoor eten veel mensen meerdere keren per dag een stukje vlees. Om nog maar te zwijgen over de hoeveelheid zuivel en eieren die we consumeren. Dat kan echt wel wat minder. Sterker nog, voor het behoud van onze planeet zullen we wel moeten. Of we het nou leuk vinden of niet.

Vezels

Maar gelukkig zijn er ook genoeg voordelen aan het eten van meer ‘plant-based’. Een voorbeeld. In tegenstelling tot vlees zitten in ‘whole food plant-based’ producten vezels. Die vezels zijn essentieel voor onze gezondheid. En niet alleen voor een goede stoelgang. De vezels die we binnenkrijgen zijn namelijk de belangrijkste voedingsbron voor onze darmbacteriën. En geloof het of niet, maar een groot deel van onze gezondheid wordt bepaald door deze bacteriën. Als je microbioom, dat is het geheel van alle darmbacteriën, niet optimaal is, dan kan dat hele vervelende gezondheidsklachten geven. De bekendste is het prikkelbare darm syndroom. Hevige buikpijn en een opgeblazen gevoel als gevolg van te veel verkeerde darmbacteriën die het voedsel in je darmen niet goed kunnen verwerken.

Prikkelbaar darmsyndroom

De mens is weliswaar een omnivoor, een alles eter, maar in de oertijd bestond ons dieet uit overwegend plantaardig voedsel. Onze darmen hebben zich niet zo snel kunnen aanpassen aan de hoeveelheid vlees en vleesproducten die we vandaag de dag consumeren. Met alle gevolgen van dien. Sinds ik zelf ben overgestapt op een ‘plant-based’ eetpatroon horen mijn eigen darmproblemen tot het verleden. Want ook ik heb in een grijs verleden ooit de diagnose prikkelbare darmsyndroom te horen gekregen.

Fabeltje

En dan wil ik tenslotte nog even iets naar het land der fabelen helpen. Je hebt geen vlees nodig voor je gezondheid. Een gevarieerd, bij voorkeur ‘whole food plant-based’ eetpatroon levert alle voedingsstoffen die je nodig hebt. Op één na. Vitamine B12. Die vind je alleen in dierlijke producten. Maar wist je dat koeien vitamine B12 ook gewoon krijgen bijgemengd bij hun voer? En in een hele reeks ‘plant-based’ producten zoals bijvoorbeeld sojamelk wordt tegenwoordig vitamine B12 toegevoegd. Vergelijkbaar met de toevoeging van vitamine D en calcium aan bepaalde soorten halvarine.

Ontdekkingsreis

Een ander heel groot voordeel van de overschakeling naar een meer en meer ‘plant based’ eetpatroon is dat je nieuwe dingen gaat ontdekken. Ik ben niet opgegroeid met een enorme verscheidenheid aan peulvruchten in mijn eetpatroon. Het is een hele leuke ontdekkingsreis om te ervaren wat voor lekkere ‘plant-based’ gerechten je daar mee kunt maken. Ons menu is er bepaald niet saaier op geworden. Integendeel!