Cholesterol (R)evolutie

Afgelopen week was ik bij de publieke aftrap van de Cholesterol (R)evolutie. Het Streekziekenhuis Koningin Beatrix (SKB) in mijn woonplaats Winterswijk en het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) in Leiden ontwikkelen samen een standaard meetmethode om zogenaamde apolipoproteinen (apo’s) te meten. Het meten van deze eiwitten in het bloed maakt het mogelijk om het risico op hart- en vaatziekten beter te bepalen en de behandeling op de individuele patiënt af te stemmen. De nieuwe standaard meetmethode gaat ervoor zorgen dat laboratoria wereldwijd deze meting op dezelfde, betrouwbare manier uitvoeren.

Bloeddonoren

Voor het ontwikkelen van een standaard meetmethode is het nodig dat er eerst een referentiemeetsysteem komt. Dit systeem maakt het ijken van de meetinstrumenten in de ziekenhuislaboratoria mogelijk. LUMC en SKB ontwikkelen samen het referentiemeetsysteem voor het standaardiseren van apo’s. Het hierin gespecialiseerde MCA laboratorium van het SKB gaat uit bloed het referentiemateriaal maken. En dus worden er bloeddonoren geworven die een halve liter bloed willen doneren. Voor deze mensen organiseerde het SKB voorlichtingsbijeenkomsten. Aan een van die bijeenkomsten heb ik deze week deelgenomen.

Gesneden koek

Tijdens de voorlichtingsbijeenkomst van de Cholesterol (R)evolutie hield Prof. Dr. Hanno Pijl (hoogleraar diabetologie van het LUMC) een lezing over leefstijl. Omdat ik de opleiding tot leefstijlcoach heb gevolgd en bovengemiddeld geïnteresseerd ben in het optimaliseren van mijn eigen leeftstijl, was de meeste informatie die in deze lezing werd gedeeld gesneden koek voor mij. Desondanks was het bijzonder prettig om het nog eens uit de mond te horen van iemand die in de wetenschappelijke wereld bijzonder hoog staat aangeschreven.

Schieten met hagel

Na deze lezing nam Dr. Cas Weykamp van het MCA Laboratorium ons mee in de wereld van de apolipoproteinen. Wat me van zijn verhaal over de Cholesterol (R)evolutie het meeste is bijgebleven is het volgende. Op dit moment wordt het risico op hart- en vaatziekten vooral ingeschat door het bepalen van LDL, HDL en de triglyceriden. Als het LDL te hoog is, zeker in combinatie met een laag HDL en een verhoogde triglyceriden, dan is dit een indicatie voor een verhoogd risico. De standaard behandelmethode is slikken van een cholesterolverlager, een zogenaamde statine. Maar zoals ik van Dr. Weykamp heb begrepen kun je de behandeling met statines opvatten als het schieten met hagel.

Maatwerk

Door een gestandaardiseerde meetmethode voor apolipoproteinen wordt niet alleen duidelijk of een patiënt een verhoogd risico op hart- en vaatziekten heeft. Wat ook duidelijk wordt is waar dat verhoogde risico door wordt veroorzaakt. Op die manier kan de behandeling veel beter worden afgestemd op het individu. Maatwerk dus. Iets wat ik vorig jaar, toen ik zelf een verhoogd cholesterolgehalte vaststelde aan de hand van een bloedtest, heb gemist. Mijn huisarts stelde op basis van mijn verhoogde cholesterol namelijk onmiddellijk voor om een statine te gaan slikken. Eigenwijs als ik ben wilde ik daar niks van weten. Door een paar kleine veranderingen in mijn eetpatroon wist ik in drie maanden tijd mijn cholesterol weer binnen de normaalwaarden te krijgen. Benieuwd hoe, lees dan vooral de blog die ik daar toen over schreef.

Zelfliefde en naastenliefde

Het hebben van een gezonde leefstijl is in een rijk en welvarend land als Nederland gek genoeg helemaal geen vanzelfsprekendheid. Integendeel zelfs. Hoe rijker en welvarender een land, hoe moeilijker het kennelijk is om een gezonde leefstijl te bereiken en vol te houden. Het werken aan een gezonde leefstijl is in mijn ogen in eerste instantie een daad van pure zelfliefde. Daarnaast is het echter ook beslist een daad van naastenliefde. We dragen immers gezamenlijk de kosten voor onze gezondheidszorg.

Stressvolle samenleving

Een gezonde leefstijl vraagt om forse inspanningen ten aanzien van je voedingsgewoonten, beweging, slaap, stress management en zingeving. We leven echter in een buitengewoon stressvolle samenleving. Veel mensen ervaren chronisch stress door de vele eisen die het dagelijks leven aan ze stelt. Als de stress te veel is en te lang aanhoudt, vermindert als gevolg bijna onvermijdelijk de aandacht voor de overige leefstijlfactoren. Stress en een gezond eetpatroon gaan in de regel niet hand in hand. Datzelfde geldt voor stress en slaap. Er zijn mensen die hebben ontdekt dat ze door te sporten hun stress kunnen reguleren. Maar veel mensen met een hoog stressniveau hebben helemaal geen zin om na een lange dag werken nog iets actiefs te gaan doen. Ze ploffen liever op de bank met een bak chips. En eigenlijk kun je ze dat niet eens kwalijk nemen.

Keerzijde

Onze stressvolle samenleving, hoe productief en welvarend ook, heeft een enorme keerzijde. Die keerzijde is de ziektelast waar we als samenleving onder gebukt gaan. Een chronische ziektelast die grotendeels wordt veroorzaakt door onze gebrekkige leefstijl. We worden weliswaar allemaal een stuk ouder dan honderd jaar geleden. Maar we zijn bovendien allemaal ook veel meer jaren ziek. Er wordt ieder jaar meer geld in onze gezondheidszorg gepompt, maar het levert niet of nauwelijks gezondheidswinst op. Hoe komt dat?

Mogelijke verklaringen

Als op basisscholen het beweegonderwijs wordt wegbezuinigd, hoe verwacht je dan dat onze kinderen opgroeien tot volwassenen die het belang van voldoende bewegen tussen de oren hebben? Hoe verwacht je van kinderen dat ze verstandige keuzes leren maken als de marketingafdelingen van tabaksfabrikanten, fastfoodketens en producenten van o.a. frisdrank, koek en snoep ze op doortrapte wijze verleiden om hun rotzooi te kopen.

Welke effect denk je dat de smartphone en daaraan gekoppeld social media hebben op onze nachtrust? Mensen klagen niet voor niets dat ze het gevoel hebben dat ze constant ‘aan’ staan. Om nog maar te zwijgen over de onzalige effecten die het gebruik van social media op kinderen heeft. Influencers op Tik Tok en Insta gaan spreekwoordelijk over lijken voor meer ‘clics & likes’. En jonge, gemakkelijk te beïnvloeden kinderen betalen hiervoor vaak een hele hoge prijs. Er is inmiddels sprake van een ware pandemie van mentale problemen bij jonge kinderen als gevolg van het ongebreidelde gebruik van social media.

Zorgzame overheid

Kortom, het werken aan een gezonde leefstijl mag dan een absolute vereiste zijn voor een gezond en gelukkig leven. Het is in onze samenleving, waar onze hang naar comfort de boventoon voert, een van de grootste uitdagingen waar we voor staan. Moet de wal eerst het schip keren, voordat we dat massaal gaan inzien? Of is het denkbaar dat we, gestuurd door een zorgzame overheid, na vele jaren van neo-liberale misleiding, de goede kant op worden geleid. De Cholesterol (R)evolutie geeft mij een sprankje hoop dat het misschien allemaal wel goed komt. En daar lever ik graag mijn bescheiden bijdrage aan.