CAO voor dieren

Een CAO voor dieren. Zou dat het welzijn van dieren ten goede komen? Een collectieve arbeidsovereenkomst waarin rechten en plichten van dieren die voor ons werken zijn vastgelegd. Is dat een raar idee? In de voedselindustrie werken miljoenen dieren de klok rond voor ons. Of denk je dat het leggen van driehonderd eieren per jaar vanzelf gaat? 

Aanpassen van dieren aan onze behoefte

We hebben leghennen aangepast aan onze behoefte, zodat ze veel meer eieren leggen dan de twaalf per jaar die de voorouder van de kip van origine legde. Hetzelfde geldt voor melkkoeien en fokzeugen. Ook die hebben we aangepast. Een melkkoe gaf rond het jaar 1900 zo’n 2500 liter melk per jaar. Inmiddels is die hoeveelheid bijna verviervoudigd. En wat te denken van het aantal biggen dat een fokzeug krijgt per worp. Dat is inmiddels groter dan het aantal tepels van de zeug. En dus worden fokzeugen aangepast, zodat ze meer tepels krijgen.  

Wat is het verschil tussen een varken en een hond?

Als je het mij vraagt wordt er door dieren in de voedselindustrie keihard gewerkt. Is het dan echt zo gek om de rechten en plichten van die noeste arbeiders te beschermen? Als veganist zou ik het liefste zien dat we dieren helemaal niet meer uitbuiten voor ons voedsel, kleding of vermaak. Maar om daar te komen hebben we nog een lange weg te gaan. En die weg begint volgens mij met een verandering van de manier waarop we naar dieren kijken. Want zeg nou zelf, is er een wezenlijk verschil tussen een varken en een hond? En toch kiezen we ervoor om honden niet te eten en varkens wel. Er wordt wel eens gezegd dat als slachthuizen glazen muren hadden, ieder mens vegetariër zou zijn.

Dierenleed

Hoe bijzonder is het dat wij als mens op basis van onze behoefte onderscheid kunnen maken tussen huisdieren en consumptie-dieren. Als we onze huisdieren zouden behandelen zoals we dat doen met dieren in de bio-industrie, dan hangt ons een fikse boete of zelfs celstraf boven het hoofd. We hebben als mens behoefte aan voedsel en aan gezelschap. Voor gezelschap hebben we honden en katten en voor ons voedsel gebruiken we koeien, varkens en kippen. Maar het zijn allemaal dieren. En een belangrijk kenmerk van dieren is dat ze kunnen lijden. Hoe komt het dat we massaal onze ogen sluiten voor het leed van dieren die voor ons voedsel werken en dat we huisdieren behandelen alsof het onze kinderen zijn?

Wat regelt een CAO voor dieren?

Wat zou er in een CAO voor dieren kunnen worden geregeld? Heeft een varken bijvoorbeeld recht op vakantie? Mag een koe die uitgemolken of een kip die uitgelegd is met pensioen? Waarom zijn er wel pensions voor ezels en paarden om hun oude dag te slijten, maar niet voor varkens, koeien en kippen? 

Een fokzeug wordt vaak na twee jaar al geslacht omdat ze dan niet meer economisch rendabel is. Vleesvarkens na 6-8 maanden. De gemiddelde leeftijd van een varken dat niet geslacht wordt is echter 15-20 jaar. Een kip kan wel tien jaar oud worden. De meeste legkippen worden echter na een jaar of drie geslacht omdat dan de eierproductie terugloopt. Vleeskippen worden niet ouder dan 6 weken. En wat koeien betreft, die kunnen wel 15 tot 25 jaar oud worden. De gemiddelde melkkoe in Nederland haalt echter slechts de leeftijd van 5 jaar.

Recht op een veilige werkomgeving

Als het economisch rendement van een dier in de voedingsindustrie terugloopt wordt het vrijwel meteen geslacht. Elke dag dat een varken, kip of koe langer leeft kost de boer geld en levert onderaan de streep minder op. Varkens, kippen en koeien zijn gedegradeerd tot economische producten. Geen wonder toch dat we daar anders mee omgaan dan met onze huisdieren? Maar zou het ook anders kunnen? Is het denkbaar dat we voor dieren die voor ons werken een aantal basale arbeidsvoorwaarden vastleggen? Een CAO voor dieren waarin het recht op een veilige werkomgeving is vastgelegd. Ieder jaar komen er duizenden dieren om bij stalbranden. Moeten dieren hier niet veel beter tegen beschermd worden? 

Recht op een sociaal leven en privacy

En wat te denken van het recht op een sociaal leven en privacy. Het natuurlijk gedrag van een zeug die moet bevallen is dat ze zich terugtrekt, een nest bouwt, bevalt en zich na een tijdje pas weer bij haar ‘familie’ voegt. Wat kunnen we doen om tegemoet te komen aan de basale behoeftes van dieren die voor ons werken?

Pensioen als dank voor geleverde diensten

Is het denkbaar om een koe die minder melk gaat produceren of een kip die minder eieren legt een soort van pensioen te gunnen? Dus niet als dank voor geleverde diensten meteen naar de slacht, maar nog even ‘genieten’ van een bestaan dat niet meer in het teken van productie staat. 

Rechten en plichten van de boer

Zolang dieren die we houden voor onze consumptie in juridische zin worden aangemerkt als object (voorwerp) en niet als subject (individu) wordt het denk ik moeilijk om er arbeidsrechten aan toe te kennen. Een varken, kip of koe is voor de wet vergelijkbaar met een broodrooster. De eigenaar, in de meeste gevallen een boer, heeft bepaalde rechten en plichten jegens het dier. Dan moet je bijvoorbeeld denken aan eigendomsrecht en zorgplicht. Hierdoor is de boer onder andere aansprakelijk bij mishandeling of verwaarlozing van het dier. 

Ontbreken van intrinsieke dierenrechten

Het dier zelf heeft echter geen intrinsieke rechten waar het aanspraak op kan maken. Als een boer, de werkgever van het dier, onvoldoende oog heeft voor de individuele belangen van een dier kan deze geen protest aantekenen. Laat staan dat het zich kan verenigen in een vakbond die voor de collectieve belangen van alle dieren (lees: werknemers) van deze boer opkomt. 

Gedragsverandering duurt te lang

Een CAO voor dieren is geen oplossing van alle problemen, maar kan misschien wel een beginpunt zijn. Een in mijn ogen veel beter plan is dat zoveel mogelijk mensen overschakelen naar een meer plantaardig voedingspatroon. Maar dat vraagt om gedragsverandering. Aan de basis van gedragsverandering staat een aanpassing van onze overtuigingen. Om duurzaam minder dierlijke producten te consumeren moet je om te beginnen overtuigd zijn van de voordelen. Veel mensen zijn hier nog niet van overtuigd. Dat maakt dat gedragsverandering vaak de weg van de lange adem is. Met een CAO voor dieren kies je voor een andere insteek die sneller meer dierenwelzijn oplevert. 

Het is volgens mij een illusie dat we op korte termijn geen dieren meer voor consumptie houden. Als dat ooit al zover komt. Maar laten we dan op z’n minst beter zorgen voor al onze dieren. Dat zijn we als mensheid, onbehaarde apen die we zijn, toch wel aan onze soortgenoten verplicht?