Voornemen in strijd met gewoonte

Over een paar dagen sta ik driekwart jaar droog. Toen ik op 29 december jl. stopte met het drinken van alcohol om mezelf te onderwerpen aan een persoonlijke 100-daagse Ik Pas – Challenge kon ik niet vermoeden dat ik door deze challenge, die gevolgd werd door corona, helemaal van de drank af zou komen. Ik had eerlijk gezegd ook niet het voornemen om helemaal te stoppen met alcoholgebruik, maar gewoon om een pauze in te lassen. Echter, in de loop van de 100 dagen begon ik wel te twijfelen of ik na de pauze de draad weer op zou pakken voor wat betreft drankgebruik of dat ik het er maar bij zou laten. Tegen het eind van de 100-daagse begon het coronavirus de wereld in zijn greep te krijgen en kreeg ik van Ik Pas de vraag of ik van plan was om mijn nuchtere periode te verlengen. Dat leek me geen enkel probleem en dus ging ik op dezelfde voet verder. Ongemerkt vlogen de weken en later de maanden voorbij en inmiddels is mijn behoefte aan alcohol volledig uitgedoofd. Er is op dit moment geen enkele denkbare situatie meer die me nog in verleiding zou kunnen brengen. Ik drink niet meer en daar voel ik me ontzettend goed bij. Ik heb de gewoonte doorbroken.

Als je me nou vraagt hoe ik mijn drankgebruik aan banden wist te leggen en uiteindelijk de behoefte heb weten uit te doven, dan heb ik daar niet echt een pasklaar antwoord op. Gewoontes, en drankgebruik rekende ik zeker tot één van mijn gewoontes, zijn ondanks goede voornemens vaak bijzonder moeilijk af te leren. Je moet enerzijds goed gemotiveerd zijn. Je moet jezelf bovendien niet in situaties brengen waarin je de verleiding niet kan weerstaan. En het is ook zaak dat je alternatieven bedenkt die je in de plaats van het alcohol drinken kunt toepassen. 

Met mijn motivatie zat het wel goed. Een korte pauze in mijn drankgebruik had ik al wel vaker toegepast, dus ik wist welke voordelen ik voor wat betreft mijn fysieke en mentale gezondheid kon verwachten. Deze keer was mijn motivatie echter nog steviger verankerd omdat onderzoek had aangetoond dat alcohol ook bij matig gebruik veel schadelijker is dan we jarenlang dachten. Mijn gezondheid vind ik enorm belangrijk. Niet alleen voor mezelf, maar ook vanwege het feit dat ik jonge kinderen heb. Bovendien kom ik meer en meer tot het besef dat ik een verantwoordelijkheid heb om als individu de kosten van de gezondheidszorg niet op te jagen met mijn ongezonde gedrag. Ik ben in de positie om gezonde keuzes te maken en vind het dan ook een beetje mijn plicht om dat te doen. Ook om zo het ongezonde gedrag van mensen die minder keuzevrijheid hebben enigszins te compenseren. 

Wat betreft mezelf behoeden voor situaties waarin de verleiding niet zou kunnen weerstaan, had ik om te beginnen alle alcohol uit huis verbannen. Immers, als je het niet in huis hebt kom je thuis niet in de verleiding om te gaan drinken. Toen wij nog geen kinderen hadden gingen met vrouw en ik met grote regelmaat een hapje buiten de deur eten. Sinds we kinderen hebben doen we dat veel en veel minder. De lockdown waarmee de coronacrisis gepaard ging heeft in zoverre een positieve bijdrage geleverd, want ook al hadden we het gewild, buiten de deur eten was lange tijd geen optie. En toen het wel weer kon was mijn behoefte al nagenoeg uitgedoofd.

En dan zijn er nog de alternatieven die je kunt bedenken om het alcoholgebruik te compenseren. Want laten we wel zijn, het drinken van alcohol is een hardnekkige gewoonte. Een gewoonte die zo ontzettend is ingesleten in je brein, dat het verdomd lastig is om er van af te komen. Een mogelijkheid die bij veel mensen werkt die van een hardnekkige gewoonte af willen komen is om een nieuwe gewoonte precies over de oude gewoonte heen te plakken. Belangrijk daarbij is dat je de prikkel die de gewoonte oproept (de plek waar je bent, het moment, de stemming waarin je verkeert) en de beloning die dat oplevert hetzelfde houdt. Even een voorbeeld om het te verduidelijken. Drink je bijvoorbeeld elke dag ’s middags als je weer thuis bent van je werk (de prikkel) een glaasje (de gewoonte) om lekker te ontspannen (de beloning), dan zou je nieuwe gewoonte er uit kunnen bestaan dat je iets anders doet om op die bewuste momenten te ontspannen, bijvoorbeeld een stevige wandeling, een warm bad of een korte meditatie.

Een andere methode die schijnt te werken om een hardnekkige gewoonte te doorbreken is om de context te veranderen. Dat betekent dat je in tegenstelling tot het bovenstaande de prikkel juist verandert. De gedachte daarachter is dat als je de context verandert (bijvoorbeeld jouw omgeving), je de gewoonte niet langer onnadenkend en precies zoals je gewend was kan blijven uitvoeren. De grip op je gewoontes schijnt bovendien enigszins te verslappen bij belangrijke levensgebeurtenissen zoals een geboorte, een verhuizing, een nieuwe relatie of een nieuwe baan, zodat je ze op dat moment gemakkelijker kunt veranderen. Dus als zo’n gelegenheid zich voordoet, dan kun je je kans grijpen. Bij mij was er geen sprake van een belangrijke levensgebeurtenis die me geholpen heeft om te stoppen met drinken. Ik heb vooral gebruik gemaakt van ‘cognitieve dissonantie‘. Mijn eigen gedrag strookte niet met mijn overtuiging om gezond te leven en een voorbeeld voor mijn kinderen te zijn. Daarnaast had ik mezelf een haalbaar doel gesteld. Het eerste doel was om het 100 dagen vol te houden. Het volgende doel was om het ook gedurende de vanwege corona ingestelde intelligente lockdown vol te houden. En zoals gezegd was mijn behoefte aan het eind van de lockdown zodanig uitgedoofd dat ik geen nieuw doel meer nodig had. Maar de belangrijkste troef die ik achter de hand had was dat ik het niet alleen deed. Mijn lieve vrouw deed met mij mee. Gedurende de gehele periode heeft zij zeggen en schrijven twee keer een wijntje gedronken en dat was niet in mijn bijzijn. Dat heeft me enorm geholpen, want ik had veel harder moeten knokken om dit te bereiken als zij me niet op deze manier had gesteund. 

Ik hoop dat er in de komende tien jaar, net als met roken, meer maatschappelijk besef komt dat alcoholgebruik een keuze is en niet iets wat je doet omdat het nou eenmaal ingebakken in onze cultuur zit. Daarnaast hoop ik op betere voorlichting en een duidelijker ontmoedigingsbeleid van de overheid. Door zelf niet te drinken hoop ik dat onze kinderen leren dat alcoholgebruik een keuze is en niet een gewoonte. Ik heb niet de illusie dat zij alcohol niet zullen uitproberen. Ik ga het ze ook niet verbieden. Ik hoop dat als ze later volwassen zijn dat ze dan vroeg of laat in staat zijn om zelf weloverwogen keuzes te maken. Want verstand komt met de jaren, maar de zaadjes voor gezond gedrag worden al wel vroeg geplant.

Lees ook mijn eerdere blog over de strijd tegen overmatig alcoholgebruik.

Abonneer je op mijn blogs: